NYT - Εύκολη η επανάσταση, δύσκολη η ειρήνη!

Στη Λιβύη, οι ένοπλες πολιτοφυλακές έχουν γεμίσει το κενό που άφησε η επανάσταση που έριξε έναν δικτάτορα. 

Στη Συρία, μια λαϊκή εξέγερση έχει μεταμορφωθεί σε εμφύλιο πόλεμο που έχει αφήσει περισσότερους από 100.000 νεκρούς και έγινε παράδεισος για τους ισλαμιστές εξτρεμιστές. 

Στην Τυνησία, οι όλο και πιο έντονες πολιτικές διαιρέσεις έχουν καθυστερήσει το σχεδιασμό ενός νέου συντάγματος. 

Και τώρα στην Αίγυπτο, που συχνά θεωρείται ο πρωτοπόρος του αραβικού κόσμου, οι δυνάμεις του στρατού και της ασφάλειας, αφού ανέτρεψαν τον
εκλεγμένο ισλαμιστή πρόεδρο, έχουν σκοτώσει εκατοντάδες υποστηρικτές του, κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης και επιδείνωσαν μια βαθιά πόλωση.

Είναι σαφές ότι το status quo της περιοχής, όπου κυριαρχούσαν οι αλαζόνες κυβερνήτες που καθόρισαν τις εκλογές, που κυβερνούσαν με την αυθαιρεσία και την καταστολή, είχε ουσιαστικά καταστραφεί, ή ανατραπεί, στα τρία χρόνια από το ξέσπασμα των εξεγέρσεων που έγιναν γνωστές με την αισιόδοξη ονομασία Αραβική Άνοιξη. Αυτό φάνηκε σε μεγάλο βαθμό την Τετάρτη στην Αίγυπτο, όπου η στροφή στα κατασταλτική τακτική του παρελθόντος συναντήθηκε με τον έντονο αποτροπιασμό των ισλαμιστών διαδηλωτών που είχαν δοκιμάσει την δύναμη μέσω της εξουσίας.

Αυτό που δεν είναι σαφές, ωστόσο, είναι το μοντέλο αντικατάστασης. Οι περισσότερες εξεγέρσεις έχουν μετατραπεί σε δύσκολες μάχες, καθώς ένα μείγμα πολιτικών δυνάμεων πολεμούν για την εξουσία επί των κανόνων συμμετοχής, τη σχέση μεταξύ του στρατού και της κυβέρνησης, το ρόλο της θρησκείας στη δημόσια ζωή και το τι σημαίνει να είναι κανείς πολίτης. Ιστορικοί και αναλυτές της Μέσης Ανατολής λένε ότι η πολιτική και η οικονομική στασιμότητα κάτω από δεκαετίες αυταρχικής διακυβέρνησης που οδήγησε στις εξεγέρσεις άφησε επίσης τις αραβικές χώρες ανεπαρκώς εξοπλισμένες για την κατασκευή νέων κυβερνήσεων και μιας κοινωνίας των πολιτών. 

Ενώ κάποια κινήματα πέτυχαν αρχικά τους στόχους τους, καθαιρώντας ηγέτες που κυβερνούσαν επί χρόνια σε τέσσερις χώρες, οι ευρύτεροι στόχοι τους -η δημοκρατία, η αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κοινωνική ισότητα και η οικονομική ασφάλεια – τώρα εμφανίζονται πιο μακρινοί από ποτέ.

«Η παλιά περιφερειακή τάξη έχει φύγει, η νέα περιφερειακή τάξη έχει πνιγεί στο αίμα και αυτό πρόκειται να πάρει πολύ χρόνο», δήλωσε ο Sarkis Naoum, πολιτικός αναλυτής στην εφημερίδα Nahar του Λιβάνου. 

«Όλοι οι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες ζούσαν υπό παρόμοια καταστολή, παρά τις διαφορές των καθεστώτων τους, έτσι ώστε οι εξεγέρσεις ήταν μεταδοτικές» σχολιάζει ο ή,” ο Naoum. «Αλλά κανείς στη Συρία, τη Λιβύη, την Αίγυπτο ή την Τυνησία, ο οποίος ήθελε να απαλλαγεί από το καθεστώς δεν ήταν προετοιμασμένος για το τι θα ακολουθούσε». Με πολλούς τρόπους, η Αραβική Άνοιξη αποκάλυψε και επιδείνωσε βαθιές κοινωνικές διαιρέσεις, μεταξύ κοσμικών και ισλαμιστών και μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών αιρέσεων.

Στην Τυνησία, τη γενέτειρα των εξεγέρσεων, το μετριοπαθές ισλαμικό κόμμα που είναι σήμερα στην εξουσία δεν ήταν σε θέση να οικοδομήσει την αναγκαία συναίνεση για να σχεδιάσει ένα νέο σύνταγμα και ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν δολοφονηθεί. Και στο βασίλειο του Μπαχρέιν στον Περσικό Κόλπο, η συντριπτική δύναμη της κυβερνούσας σουνιτικής μοναρχίας απέτυχε να φιμώσει τη διαφωνία της σιιτικής πλειοψηφίας της χώρας.

Ο πολιτικός αποκλεισμός έχει πλήξει επίσης τη μετάβαση της Αιγύπτου. Μετά τη νίκη των μετεπαναστατικών εκλογών από τον Μοχάμεντ Μόρσι, ο έκπτωτος πλέον πρόεδρος και οι σύμμαχοί του στην Μουσουλμανική Αδελφότητα αντιμετωπίζουν σθεναρή αντίσταση από αυτούς που τους κατηγορούν για διαστρέβλωση της δημοκρατίας, ως έναν τρόπο να μονοπωλούν την εξουσία.

Σε όλη την περιοχή, οι αναταραχές έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις των εκατομμυρίων απλών πολιτών οι οποίοι ήθελαν αλλαγή – για τις θέσεις εργασίας, τα τρόφιμα, την υγειονομική περίθαλψη και τη βασική ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αν μη τι άλλο, τα παράπονά τους έχουν επιδεινωθεί. 

«Οι περισσότερες οικονομίες της Μέσης Ανατολής που επλήγησαν από την Αραβική Άνοιξη βαδίζουν ήδη προς λάθος κατεύθυνση», δήλωσε ο Joshua M. Landis, διευθυντής του Κέντρου Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα. Η οικονομική πίεση που προκαλείται από την καταπιεσμένη νεολαία, την ανεργία, την αύξηση των τιμών και την ξηρασία, είπε, συνέβαλε εξίσου στις εξεγέρσεις με την πολιτική καταπίεση. 

Με πολλούς τρόπους, σχολιάζει, «η Αραβική Άνοιξη είναι το καναρίνι στο ορυχείο για ένα ευρύτερο πρόβλημα – κατακερματισμένες χώρες, μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, άθλια εκπαιδευτικά συστήματα, πολύ λίγο νερό – οι χώρες αυτές είναι οι χαμένες».

Η τρέχουσα κρίση έχει αφήσει πολλούς Άραβες ακτιβιστές απογοητευμένους απέναντι στα κινήματα στα οποία είχαν επενδύσει πολλά, συχνά με κίνδυνο της ζωής τους. Αυτό συμβαίνει όλο και περισσότερο στη Συρία, όπου μια αρχικά ειρηνική φιλο-δημοκρατική εξέγερση έχει εξελιχθεί σε έναν εμφύλιο πόλεμο, με εξτρεμιστικές ομάδες ανταρτών που απορρίπτουν τη δημοκρατία να παίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στο πεδίο της μάχης.

«Στην αρχή ήταν μια πραγματική επανάσταση. Ήμουν ενθουσιασμένος, αγόρασα ένα όπλο από την τσέπη μου και πούλησα γη για να αγοράσω πυρομαχικά» λέει ο Soheil Ali, ο οποίος μέχρι πρόσφατα ήταν επικεφαλής μιας μικρής ομάδας ανταρτών στη βόρεια Συρία. «Τώρα είναι εντελώς διαφορετικά». Ο Ali εγκαταλείψει τον αγώνα, απογοητευμένος από τη διαφθορά των υποψήφιων ηγετών των ανταρτών και την τάση ορισμένων ομάδων να αποθηκεύουν τα όπλα, αντί να αγωνίζονται για την ανατροπή του κοινού αντιπάλου τους, του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Οι ιστορικοί σημειώνουν ότι μια θεμελιώδης πολιτική αλλαγή οπουδήποτε μπορεί να χρειαστεί δεκαετίες ή γενιές. Η Άνοιξη της Πράγας το 1968, μπορεί να απέτυχε, για παράδειγμα, αλλά ήταν ένας καταλύτης για τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη, που οδήγησε στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στη δεκαετία του 1990. Οι ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848, μια σειρά λαϊκών εξεγέρσεων που ήταν το πιο διαδεδομένο επαναστατικό κύμα στην ιστορία της Ευρώπης, επηρέασαν περισσότερες από 50 χώρες, αλλά σύντομα κατέρρευσαν κάτω από την καταπίεση των στρατιωτικών δυνάμεων που παρέμειναν πιστές στη βασιλεία και την αριστοκρατία. Παρόλα αυτά, έσπειραν τις προοδευτικές πολιτικές ιδέες που θα βοηθούσαν στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ιστορίας για τα επόμενα εκατό χρόνια.

Οι ιστορικοί λένε ότι, δεδομένων των κατασταλτικών αυταρχικών καθεστώτων στις αραβικές χώρες, οι κρίσεις στην Αίγυπτο και αλλού ήταν οδυνηρές αλλά αναπόφευκτες.

«Δεν διαγράφω αυτές τις μεταβάσεις. Απλώς πιστεύω ότι είμαστε στην αρχή μιας περιόδου ακραίας αναταραχής», δήλωσε η Mona Yacoubian, ανώτερος σύμβουλος της Μέσης Ανατολής στο Κέντρο Stimson, μια ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα στην Ουάσιγκτον. Άλλοι σημειώνουν ότι μια τέτοια αναταραχή κρύβει συχνά λεπτές, αλλά βαθιές κοινωνικές αλλαγές. Για παράδειγμα, ο Ziad al-Ali, ένας εμπειρογνωμόνων στο σύνταγμα με βάση το Κάιρο, είπε ότι είχε γίνει πλέον φυσιολογικό για τους πολίτες στις χώρες της Αραβικής Άνοιξης να προσβάλουν τους κυβερνώντες τους -κάτι αδιανόητο μόλις πριν από λίγα χρόνια. «Αυτή η δυναμική της ελεύθερης έκφρασης, της πολιτικής φιλελευθεροποίησης, όπου πλέον υπάρχουν πολλά πολιτικά κόμματα και οι άνθρωποι εκφράζονται ελεύθερα, θα μας οδηγήσει σε μια θετική κατεύθυνση σε μακροπρόθεσμη βάση», είπε.

Ο Mohammed al-Sabri, ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης στην Υεμένη, όπου οι διαμαρτυρίες οδήγησαν πέρυσι στην πτώση του επί χρόνια προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, είπε ότι η γενική αυτή αίσθηση της ενδυνάμωσης ήταν το πιο σημαντικό επίτευγμα των εξεγέρσεων μέχρι σήμερα. «Οι ελίτ και οι ηγέτες σε κάθε κοινωνία, είτε επαναστατική είτε όχι, μπορεί να παραιτηθούν και να πουν ‘τελείωσα’» είπε. «Αλλά οι άνθρωποι δεν μπορούν να παραιτηθούν».







http://www.nytimes.com/2013/08/15/world/middleeast/egypt-bloodshed-may-be-ill-omen-for-broader-region.html?hp&_r=0&pagewanted=print
http://www.antinews.gr