"Νέο σύστημα Πρόσβασης: Παλιά υλικά σε νέα περιβάλλοντα" του Ανδρέα Παπαδαντωνάκη

Νέο σύστημα Πρόσβασης: Παλιά υλικά σε νέα περιβάλλοντα

του Ανδρέα Παπαδαντωνάκη

Προσαρμόζοντας ρητορικό ερώτημα του Αθ. Ευταξία (1900), ο εκλιπών Αλέξης Δημαράς, αναρωτιόταν το 2007:

«Πού του πεπολιτισμένου κόσμου ηκούσθη την σήμερον τυπική - γενική εκπαίδευσις μεταβαλλομένη εις απλήν θεραπαινίδα της πανεπιστημιακής τοιαύτης και προσαρμοζομένη προς μόνας τας ανάγκας ταύτης;»

Η επίκαιρη απορία, επανέρχεται σχεδόν σε κάθε «μεταρρύθμιση» ή απόπειρα μεταρρύθμισης μεταπολιτευτικά.

Και αυτό επειδή, η θεώρηση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως προγυμναστικού σταδίου για το Πανεπιστήμιο έχει ισχυρές και διαχρονικές ρίζες.

Η κυρίαρχη αυτή αντίληψη, εκτός από το γεγονός ότι πολλαπλασιάζει εντός του σχολείου τις

υφιστάμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, όχι μόνον ακυρώνει στην πράξη και τις προθέσεις ακόμη για δομικές θεσμικές παρεμβάσεις, αλλά και αναπαράγει τις εξαρτήσεις και στην κατώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης.

Θα ήταν αφελές –κάτω και από το βάρος των κάθε είδους ελλειμμάτων που έχει δημιουργήσει η πτώχευση της χώρας-, να πιστέψει κάποιος ότι το προτεινόμενο σχέδιο απαντά με έναν διαφορετικό τρόπο στα ζητούμενα της σύγχρονης εκπαιδευτικής πραγματικότητας.

. Για μια ακόμη φορά «το Λύκειο δεν προσφέρει ουσιαστικά τίποτε άλλο εκτός από ό,τι χρειάζεται για τις εισαγωγικές εξετάσεις».[1]

Κι όμως ο ίδιος ο ΟΟΣΑ, από το 1995 διαπιστώνει τον υπερσυγκεντρωτισμό στα εξεταζόμενα μαθήματα, χαρακτηρίζοντας ακατάλληλο το εκπαιδευτικό σύστημα και αναδεικνύοντας από εκπαιδευτικής πλευράς τις αδυναμίες του εξεταστικού συστήματος αλλά και την υποβάθμιση των τελευταίων τάξεων του λυκείου.[2]

Ο υπερσυγκεντρωτισμός στα εξεταζόμενα μαθήματα, είναι βασικό χαρακτηριστικό του προτεινόμενου προγράμματος μαθημάτων στην Γ Λυκείου:

Με 24 από τις συνολικά 32 ώρες του εβδομαδιαίου προγράμματος (ποσοστό 75%) να αφιερώνονται στα τέσσερα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα για την εισαγωγή των μαθητών στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο σκοπός του Γενικού Λυκείου, -όπως διατυπώνεται στην ίδια την πρόταση-, μοιάζει με αστείο: « Η παροχή γενικής παιδείας υψηλού επιπέδου, που θα συμβάλλει στην ισόρροπη γνωστική συναισθηματική, πνευματική και σωματική ανάπτυξη όλων των μαθητών».

Η απομείωση των ωρών των μαθημάτων Γενικής Παιδείας όμως, δημιουργεί και πρακτικά προβλήματα στους μαθητές, όπως τον σημαντικό περιορισμό στην επιλογή Σχολών και Τμημάτων άρα των δυνατοτήτων για πρόσβαση στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Οι υποψήφιοι για πρώτη φορά στην ιστορία των εισαγωγικών εξετάσεων θα έχουν τόσο περιορισμένες δυνατότητες επιλογής, αφού δεν υπάρχουν πλέον μαθήματα Γενικής παιδείας, με τα οποία θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα μαθήματα άλλων επιστημονικών πεδίων.

Η δυσκολία αυτή εκφέρεται και με την ασύντακτη πρόταση του νομοσχεδίου (Σελ.8): «Έκαστος μαθητής επιλέγει μία (1) Ομάδα Μαθημάτων Προσανατολισμού υποχρεωτικά που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένα Επιστημονικά Πεδία Σχολών και Τμημάτων Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης στις οποίες επιθυμούν την εισαγωγή τους, και καθορίζετε»;;;

Ασφαλώς άλλα ζητήματα, όπως η απουσία του μαθήματος της Πληροφορικής από το Γενικό Λύκειο, ο καθορισμός του μαθήματος βαρύτητας από τα Τμήματα, η προσαρμογή του βαθμού Προαγωγής και απόλυσης και η συμμετοχή του κατά το 1/5 στη διαμόρφωση του βαθμού πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, είναι θέματα που θα αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης και διαβούλευσης τις επόμενες ημέρες.

Εκτίμησή μας είναι, ότι η εστίαση σε 4 μόνον μαθήματα της Γ΄ λυκείου θα οδηγήσει σε περαιτέρω απαξίωση του Λυκείου, στη διατήρηση του προγυμναστικού για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο χαρακτήρα του και σε ένα εύκολα διαχειρίσιμο (πιο εύκολα από ότι σήμερα) σύστημα για τα φροντιστήρια.

Η κριτική στο παρόν άρθρο έχει να κάνει και με την ανακύκλωση ιδεών γύρω από το σύστημα πρόσβασης.

Το προτεινόμενο σχέδιο παρουσιάζει πολλές ομοιότητες και ταυτίζεται σε αρκετά σημεία –ακόμη και στα αρνητικά-, με το σύστημα των Γενικών εξετάσεων (Δεσμών) της περιόδου 1983-1999.

Παρακάτω ακολουθεί συγκριτικός πίνακας των δύο συστημάτων

	ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΕΣΜΩΝ (1983 – 1999)		ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ
ΔΕΣΜΕΣ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ή ΟΜΑΔΕΣ	Υπήρχαν 5 δέσμες. Μόνον οι τέσσερις έδιναν δικαίωμα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.		Προτείνονται 5 επιστημονικά πεδία και τρεις (3) Ομάδες Μαθημάτων Προσανατολισμού, των Ανθρωπιστικών, των Θετικών και των Οικονομικών-Πολιτικών-Κοινωνικών Σπουδών, είκοσι (20) συνολικά διδακτικών ωρών εβδομαδιαίως .
	ΔΕΣΜΗ 1 περιελάμβανε τα μαθήματα: Έκθεση, Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία,	ομάδα των Πολυτεχνικών, Φυσικομαθηματικών και Γεωπονοδασολογικών σχολών των Πανεπιστημίων και των αντίστοιχων τμημάτων των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων	Ομάδα Προσανατολισμού των Θετικών Σπουδών: α)Φυσική, έξι (6) ωρών, β)Μαθηματικά, οκτώ (8) ωρών, γ) Χημεία, έξι (6) ωρών και δ) Βιολογία, οκτώ (8) ωρών.	2ο Ε.Π. - Θετικές και Τεχνολογικές Επιστήμες Νεοελληνική Γλώσσα, Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία
	ΔΕΣΜΗ   2   περιελάμβανε τα μαθήματα: Έκθεση, Φυσική, Χημεία και Βιολογία,	ομάδα των Ιατρικών, Οδοντιατρικών, Φαρμακευτικών και Βιολογικών σχολών των Πανεπιστημίων και των αντίστοιχων τμημάτων των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.		3ο Ε.Π. - Επιστήμες Υγείας Νεοελληνική Γλώσσα Φυσική Χημεία και Βιολογία
	ΔΕΣΜΗ   3 περιελάμβανε τα μαθήματα: Έκθεση, Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία και Λατινικά,	ομάδα Θεολογικών, Φιλοσοφικών σχολών, καθώς και αυτών των Νομικών Επιστημών των Πανεπιστημίων	Ομάδα Προσανατολισμού των Ανθρωπιστικών Σπουδών: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, έντεκα (11) ωρών, β)Λατινικά, τριών (3) ωρών και γ) Ιστορία, έξι (6) ωρών.	1ο Ε.Π. - Ανθρωπιστικές, Νομικές και Κοινωνικές Επιστήμες, Νεοελληνική Γλώσσα, Αρχαία, Ιστορία και Λατινικά
	ΔΕΣΜΗ   4 περιελάμβανε τα μαθήματα: Έκθεση, Μαθηματικά, Ιστορία και Κοινωνιολογία (το μάθημα της Κοινωνιολογίας αντικαταστάθηκε αργότερα από το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας)	ομάδα των σχολών Πολιτικών Επιστημών, Δημόσιας Διοίκησης, Οικονομικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας των Πανεπιστημίων και των αντίστοιχων τμημάτων των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων	Ομάδα Προσανατολισμού των Οικονομικών-Πολιτικών-Κοινωνικών Σπουδών είναι : α)Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής, οκτώ (8) ωρών, β) Οικονομία & Διοίκηση , έξι (6) ωρών , όσοι επιλέγουν Παιδαγωγικά Τμήματα Αρχές Φυσικών Επιστημών έξι (6) ωρών γ) Στοιχεία Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών έξι (6) ωρών, όσοι επιλέγουν Παιδαγωγικά Τμήματα Ιστορία έξι (6) ωρών	4ο Ε.Π. - Επιστήμες Οικονομίας, Διοίκησης και Πολιτικές Επιστήμες : Νεοελληνική Γλώσσα, Μαθηματικά & Στοιχεία Στατιστικής, Οικονομία και Διοίκηση Στοιχεία κοινωνικών και πολιτικών επιστημών .
	ΔΕΣΜΗ     5     που περιελάμβανε τα μαθήματα γενικής ωφελιμότητας τα οποία εξετάζονταν ενδοσχολικά	. Όσοι παρακολουθούσαν την πέμπτη δέσμη δεν συμμετείχαν στις γενικές εξετάσεις και δεν είχαν δυνατότητα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
	ΚΟΙΝΗ ΟΜΑΔΑ ΣΧΟΛΩΝ. υπήρχε και μια άλλη ομάδα σχολών η οποία ήταν κοινή και για τις τέσσερις πρώτες δέσμες μαθημάτων η οποία και περιελάμβανε τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, τα Τμήματα Νηπιαγωγών, τα Τμήματα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού καθώς και τα Τμήματα Μουσικών Σπουδών.		5ο Ε.Π – Παιδαγωγικών τμημάτων: Νεοελληνική Γλώσσα, Μαθηματικά & Στοιχεία Στατιστικής, Ιστορία και Αρχές Φυσικών Επιστημών
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ	Μέχρι και το 1987: Είναι ταυτόχρονα απολυτήριες και εισαγωγικές στην Τριτοβάθμια		.
	Μετά το 1988: οι Γενικές εξετάσεις αποδεσμεύτηκαν από το Λύκειο και πήραν   χαρακτήρα αμιγώς εισαγωγικών εξετάσεων. Η συμμετοχή σ’ αυτές των τελειοφοίτων μαθητών του Λυκείου δεν ήταν πλέον υποχρεωτική.		Οι απολυτήριες αποδεσμεύονται από τις εισαγωγικές στην Τριτοβάθμια. Πρώτα διεξάγονται οι εξετάσεις στο σχολείο σε όλα τα μαθήματα και μετά οι εξετάσεις για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια στα μαθήματα των επιστημονικών πεδίων
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ – ΒΑΘΜΟΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ	Μέχρι και το 1987: Η τελική βαθμολογία διαμορφώνονταν κατά 25% από τη μέση γενική βαθμολογία των τριών τάξεων και κατά 75% από την βαθμολογία στα τέσσερα μαθήματα της δέσμης. Ο μέσος γενικός βαθμός προαγωγής της Α΄ Λυκείου πολλαπλασιάζονταν με συντελεστή 5 Ο μέσος γενικός βαθμός προαγωγής της Β΄ Λυκείου πολλαπλασιάζονταν με συντελεστή 8 Ο μέσος γενικός βαθμός απόλυσης της Γ΄ Λυκείου πολλαπλασιάζονταν με συντελεστή 12		Για τον υπολογισμό του Βαθμού Πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση προσμετράται και ο «Βαθμός Προαγωγής και Απόλυσης» (Β.Π.Α). Ο γενικός βαθμός προαγωγής της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου πολλαπλασιαζόμενος με συντελεστή 0,5, της Β’ τάξης Γενικού Λυκείου πολλαπλασιαζόμενος με συντελεστή 0,7 και ο γενικός βαθμός απόλυσης της Γ’ τάξης Γενικού Λυκείου πολλαπλασιαζόμενος με συντελεστή 0,9 αθροίζονται και διαιρούνται δια τρία. Το εν λόγω πηλίκο αποτελεί τον Β.Π.Α. και λογίζεται ως πέμπτος βαθμός για την εισαγωγή του μαθητή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
	Μετά το 1988: Καταργήθηκε η συμμετοχή της μέσης γενικής βαθμολογίας των τριών τάξεων του Λυκείου στα κριτήρια επιλογής
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ - ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ	Μετά το 1988 καθιερώθηκε βασικό μάθημα και   βάση στο βασικό μάθημα ως προϋπόθεση εισαγωγής. Μετά το 1991, καταργήθηκε η βάση στο βασικό μάθημα. Ορίστηκε αυξημένος συντελεστής για το βασικό μάθημα (1,15)		Ο καθορισμός του συντελεστή βαρύτητας σε ένα (1) μάθημα ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση πραγματοποιείται μετά από πρόταση της γενικής συνέλευσης του αρμόδιου Τμήματος προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, η οποία περιέρχεται σε αυτόν έως την 1η Μαρτίου εκάστου έτους.
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥ	Ο υποψήφιος μπορούσε να επιλέξει μέχρι και όλες τις σχολές το πολύ δύο επί μέρους ομάδων.		επιλέγουν μία (1) Ομάδα Μαθημάτων Προσανατολισμού υποχρεωτικά που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένα Επιστημονικά Πεδία Σχολών και Τμημάτων Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης στις οποίες επιθυμούν την εισαγωγή τους.

 dictyo.gr

Τα στοιχεία για το σύστημα Γενικών εξετάσεων αντλήθηκαν από την εργασία του Κ.Λίτινα: «ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1964-2006

---

[1] Α.Δημαράς: Το Πανεπιστήμιο και οι θεραπαινίδες του

[2] ΟΟΣΑ (1995). Έκθεση του ΟΟΣΑ για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα