Το πρωτογενές πλεόνασμα λύνει τα χέρια της κυβέρνησης

Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος από φέτος, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την περαιτέρω ελάφρυνση του δημόσιου χρέους μας, και η κατάρτιση ενός δεκαετούς Εθνικού Πλάνου Ανάπτυξης αποτελούν τους δύο βασικούς άξονες του σχεδίου του υπουργού Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, για την αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας.

Από τις αλλεπάλληλες επαφές με Ευρωπαίους ομολόγους του και άλλους ξένους αξιωματούχους τους τελευταίους μήνες, ο κ. Στουρνάρας έχει αποκομίσει τη βεβαιότητα ότι το πρωτογενές πλεόνασμα στο φετινό Προϋπολογισμό θα είναι το «κλειδί» που θα ξεκλειδώσει δύο πόρτες: αυτή της νέας απομείωσης του ελληνικού χρέους και αυτή της επιστροφής της χώρας μας στις διεθνείς αγορές. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο ίδιος μιλώντας προχθές στον τηλεοπτικό σταθμό Mega, «χωρίς πρωτογενές πλεόνασμα, δεν μπορούμε να μιλήσουμε, αλλά με πλεόνασμα οι μισάνοιχτες πόρτες θα ανοίξουν τελείως».

Την περασμένη εβδομάδα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης πήρε στα χέρια του στοιχεία που

δικαιολογούν τη συγκρατημένη αισιοδοξία γύρω από την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στο τέλος του έτους. Για πρώτη φορά από την αρχή της χρονιάς, τον Ιούλιο η επίδοση στο σκέλος των εσόδων ξεπέρασε τόσο το μνημονιακό στόχο όσο και την αντίστοιχη περσινή. Το σύνολο των εσόδων προ επιστροφών του Τακτικού Προϋπολογισμού έφθασε τα 4,77 δισ. ευρώ και ήταν αυξημένο κατά 600 εκατ. ευρώ (ή 14,3%) σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2012 (4,17 δισ. ευρώ), ενώ επιπλέον υπερέβη το μηνιαίο στόχο (4,65 δισ. ευρώ) κατά 118 εκατ. ευρώ (ή 2,5%).

Ωστόσο, για να γίνει το μεγάλο βήμα από το ισοσκελισμένο πρωτογενές αποτέλεσμα (αυτός είναι ο μνημονιακός στόχος για φέτος) στο πρωτογενές πλεόνασμα, απαιτείται θετική πορεία και στο σκέλος των δαπανών του Προϋπολογισμού. Το βλέμμα του οικονομικού επιτελείου είναι στραμμένο στα ασφαλιστικά ταμεία και στον κλάδο της Υγείας -ιδίως στον ΕΟΠΥΥ-, όπου κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Ενδεικτικά, στο πεδίο των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης όλα δείχνουν πως η πρόβλεψη ότι θα εξοικονομηθούν φέτος 580 εκατ. ευρώ μέσω της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης θα διαψευστεί, προκαλώντας σημαντική «τρύπα».

Πάντως, παρά τις επιμέρους εστίες τριβής που πιθανόν να προκύψουν μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας κατά τον προσεχή έλεγχο της ελληνικής οικονομίας, η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν θα επικρατήσει κλίμα γενικευμένης έντασης κατά την επιθεώρηση του Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με κορυφαίες κυβερνητικές πηγές, σε αυτό θα συμβάλει το γεγονός ότι το μεγάλο «αγκάθι» της διαθεσιμότητας στο Δημόσιο θα έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Επιπλέον, η ελληνική πλευρά είναι σαφές ότι θα προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ενισχυμένη από τη στήριξη που της παρείχε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ελληνα πρωθυπουργό. «Αν δεν πηγαίναμε καλά, δεν θα μας στήριζαν οι ΗΠΑ… Πήραμε μια δήλωση στήριξης από τις ΗΠΑ στο ανώτατο δυνατό επίπεδο», εκτίμησε προχθές ο κ. Στουρνάρας.

Πώς η κόντρα ΔΝΤ-Ε.Ε. μπορεί να ευνοήσει την Ελλάδα

 Η ανάγκη για κάποιας μορφής κούρεμα είναι πλέον «κοινό μυστικό» σε Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Βερολίνο και από τις αρχές του 2014 θα αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Εξάλλου, με δεδομένο ότι οι ευρωεκλογές έχουν προγραμματιστεί για τα τέλη Μαΐου, οι τελικές αποφάσεις για το θέμα αυτό θα πρέπει να έχουν ληφθεί προτού στηθούν οι κάλπες, ώστε να αποφευχθεί η πολιτική αβεβαιότητα. Αναγκαία προϋπόθεση για όλα αυτά είναι, βεβαίως, να έχει πιάσει η Ελλάδα το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος φέτος, προκειμένου να δικαιούται τη λήψη πρόσθετων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους της με βάση τη σχετική απόφαση του περασμένου Νοεμβρίου.

Ποια μπορεί να είναι, όμως, τα μέτρα για την περαιτέρω απομείωση του ελληνικού χρέους; Από τη μία, η Γερμανία πιέζει για «ήπιες» παρεμβάσεις, όπως η νέα μείωση επιτοκίων, η μετακύλιση της ωρίμασης του χρέους και ίσως ένα δάνειο-«γέφυρα» (bridge loan), ώσπου να μπορέσει η Ελλάδα να αντλήσει ξανά από τις αγορές ικανοποιητική δανειοδότηση. Από την άλλη πλευρά, το ΔΝΤ πιέζει για πιο δραστικές λύσεις, ζητώντας κούρεμα στα δάνεια που έχει χορηγήσει η ευρωζώνη στη χώρα μας.

Κονδύλια ανάπτυξης

Η άποψη που επικρατεί στην κυβέρνηση είναι ότι αυτή η διελκυστίνδα εξυπηρετεί την Ελλάδα, η οποία μπορεί εν τέλει να επωφεληθεί από μια λύση πιο «γενναιόδωρη» απ’ ό,τι η απλή μείωση επιτοκίων και η μετάθεση της αποπληρωμής του χρέους. Μια τέτοια λύση θα μπορούσε να είναι η εξασφάλιση ευρωπαϊκών κονδυλίων για να επιστρέψουν και να εδραιωθούν οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης. Προς αυτή την κατεύθυνση έδειξε την περασμένη εβδομάδα ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) Τσαρλς Νταλάρα, που πρότεινε να διατεθούν 15-20 δισ. ευρώ στην Ελλάδα για επενδύσεις. Η τόνωση του ΑΕΠ μέσω της επενδυτικής οδού θα επιτρέψει την αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ και άρα θα καταστήσει πιο ρεαλιστικό το στόχο για χρέος μικρότερο του 110% του ΑΕΠ το 2022 (από 176% σήμερα).

Τα ευρωπαϊκά κονδύλια υπέρ της ανάπτυξης θα μπορούσαν να προέλθουν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το ΕΣΠΑ. Η Ελλάδα περιμένει μέχρι το τέλος του 2020 περί τα 44 δισ. ευρώ από όλα τα κοινοτικά ταμεία και το μείζον ζητούμενο είναι τα χρήματα αυτά να αξιοποιηθούν με γνώμονα τη στροφή σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. «Η Ελλάδα χρειάζεται εξωστρέφεια, κυρίως μέσω του ΕΣΠΑ. Να στηριχθεί σε αύξηση εξαγωγών και σε υποκατάσταση εισαγωγών», τόνισε προχθές ο υπουργός Οικονομικών.

Οι πυλώνες πάνω στους οποίους μπορεί να βασιστεί ένα δεκαετές Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης βρίσκονται το τελευταίο οκτάμηνο στο… μικροσκόπιο του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) και του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Οι δύο ερευνητικοί θεσμοί έχουν αναλάβει από κοινού την κατάρτιση λεπτομερούς σχετικής μελέτης, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί τον Οκτώβριο και θα απαντά σε δύο βασικά ερωτήματα: (α) Ποιοι είναι οι εξωστρεφείς παραγωγικοί τομείς πάνω στους οποίους μπορεί να στηριχθεί ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο για τη χώρα μας; (β) Πώς θέλουμε να είναι η ελληνική οικονομία στη μεταμνημονιακή εποχή;

Μάριος Ροζάκος στον Τύπο της Κυριακής