Το "λάθος" του ΔΝΤ, μας κόστισε 9 δισ. ευρώ

Η παταγώδης αποτυχία του πρώτου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, την οποία ομολόγησε με τον πλέον επίσημο τρόπο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) την περασμένη εβδομάδα, όχι μόνο βύθισε την ελληνική οικονομία σε βαθιά ύφεση, αλλά υπέσκαψε και τις μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης της χώρας μας, όπως αποδεικνύει πρόσφατη επιστημονική έρευνα που παρουσιάζει σήμερα ο Τύπος της Κυριακής. Σύμφωνα με αυτή, η αβελτηρία του πρώτου Μνημονίου «ψαλίδισε» το ΑΕΠ κατά 1,63%. Δηλαδή, με απλά λόγια η διάψευση των προβλέψεων των δανειστών μας στοίχισε περίπου 3 δισ. στην πληγωμένη ελληνική οικονομία σε ετήσια βάση, ενώ σε βάθος τριετίας το κόστος της αποτυχίας άγγιξε τα 9 δισ. ευρώ.

    

Η αποκαλυπτική μελέτη δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες στην έγκυρη οικονομική επιθεώρηση «Applied Economics Letters» υπό τον τίτλο «Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα: Το κόστος ενός αποτυχημένου προγράμματος προσαρμογής». Την εργασία υπογράφουν οι ερευνητές του Κέντρου

Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) Τηλέμαχος Ευθυμιάδης και Σωτήρης Παπαϊωάννου και ο επιστημονικός συνεργάτης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) Παναγιώτης Τσίντζος.
   
Οι τρεις οικονομολόγοι στηρίζονται στην ταυτότητα του ΑΕΠ, η οποία αποσυνθέτει το πραγματικό ΑΕΠ μιας χώρας σε πέντε συστατικά στοιχεία: την παραγωγικότητα της εργασίας, τις ώρες εργασίας ανά εργαζόμενο, το ποσοστό απασχόλησης, το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό και το μέγεθος του πληθυσμού που βρίσκεται σε εργασιακή ηλικία. Λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις παραμέτρους, συγκρίνουν τους στόχους και τις προβλέψεις του πρώτου Μνημονίου με τα πραγματικά αποτελέσματά του. Ετσι, καταλήγουν στη διαπίστωση ότι η βαθιά και παρατεταμένη ύφεση επηρέασε σημαντικά τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας.
   
Ειδικότερα, οι ερευνητές του ΚΕΠΕ και του ΔΠΘ συμπεραίνουν ότι η μεσοπρόθεσμη τάση μεταβολής του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο -3,84% το δεύτερο τρίμηνο του 2012 (οπότε το πρώτο Μνημόνιο παραχώρησε τη θέση του στο δεύτερο), ενώ το ποσοστό αυτό θα περιοριζόταν στο -2,21%, αν δεν είχε αποτύχει το πρώτο πρόγραμμα προσαρμογής. «Συνεπώς, αν οι τρέχουσες τάσεις διατηρηθούν, η τάση εξέλιξης του ΑΕΠ αναμένεται να είναι περίπου 1,63% χαμηλότερη σε σύγκριση με την υπόθεση εργασίας στην οποία το αρχικό πρόγραμμα θα ήταν επιτυχημένο».
      Με άλλα λόγια, η «συνταγή» ΔΝΤ-Ε.Ε.-ΕΚΤ ήταν, ούτως ή άλλως, υφεσιακή. Ομως, η διάψευση όλων των στόχων και των προβλέψεων της τρόικας οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη τάση συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Μάλιστα, σε άλλη πρόσφατη ανάλυσή του ο κ. Παπαϊωάννου εκτιμά πως η μεσοπρόθεσμη τάση μεταβολής του ΑΕΠ θα παραμείνει αρνητική μέχρι και το 2015 και θα διαμορφωθεί στο -1,28% την περίοδο 2011-2015.
   
Το εντυπωσιακό χάσμα που χωρίζει τις προβλέψεις των «μαθητευόμενων μάγων» της τρόικας από τη σκληρή μνημονιακή πραγματικότητα αναδεικνύεται ανάγλυφα στην πολύκροτη έκθεση του ΔΝΤ για την αποτίμηση του πρώτου προγράμματος προσαρμογής (2010-2012), όπου, μεταξύ άλλων, σημειώνεται: «Η ύφεση αποδείχθηκε πολύ πιο βαθιά απ’ ό,τι αναμενόταν. Το πραγματικό ΑΕΠ το 2012 ήταν 17% χαμηλότερο σε σύγκριση με το 2009, ενώ η διαφορά που προέβλεπε το πρόγραμμα προσαρμογής ήταν 5,5%». Για το ίδιο θέμα, οι οικονομολόγοι του ΚΕΠΕ και του ΔΠΘ τονίζουν στην επιστημονική τους εργασία: «Το αρχικό πρόγραμμα εκτιμούσε ότι η ύφεση θα διαμορφωθεί στο 4% το 2010, στο 2,6% το 2011 και θα ακολουθήσουν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της τάξεως του 1,1% το 2012 και του 2,2% το 2013. Ωστόσο, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 4,9% το 2010, κατά 7,1% το 2011, κατά 6% το 2012 και αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω κατά 4,2% το 2013». Μάλιστα, στην τελευταία έκθεσή του για την Ελλάδα, η οποία δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη, το ΔΝΤ αναθεώρησε επί τα χείρω τις εκτιμήσεις του, κάνοντας λόγο για ύφεση 4,9% φέτος και 1,4% το 2014 (αντί προηγούμενης πρόβλεψης για ισχνή ανάπτυξη 0,6% το ερχόμενο έτος).
      Αντίστοιχες… περγαμηνές διεκδικούν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ για τις προβλέψεις τους σχετικά με την ανεργία: ενώ το αρχικό πρόγραμμα προέβλεπε κορύφωση της ανεργίας το 2012 με το ποσοστό της να φθάνει το 14,8%, η ανεργία εκτοξεύθηκε στο 24,8% το τρίτο τρίμηνο του 2012 και πλέον «φλερτάρει» με το 27%.
   
Κατόπιν όλων αυτών, η μελέτη των τριών ερευνητών παρατηρεί εύστοχα: «Οι στόχοι και οι προβλέψεις του αρχικού προγράμματος, καθώς και εκείνοι των αναθεωρήσεων και των προγραμμάτων που ακολούθησαν, δεν επιτεύχθηκαν. Υστερα από πολλές αναθεωρήσεις και βελτιώσεις (π.χ. αναδρομική μείωση επιτοκίων δανεισμού και παράταση των λήξεων του χρέους), χρειάστηκε ένα δεύτερο πρόγραμμα. Επιπλέον, ακόμα και μετά τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία (Μάρτιος 2012), την οποία διαδέχθηκαν η επαναγορά ελληνικών κρατικών ομολόγων (Δεκέμβριος 2012), μια εκτεταμένη δημοσιονομική προσαρμογή με μεγάλες περικοπές μισθών και συντάξεων, σωρεία τεχνοκρατών που παρείχαν τεχνική βοήθεια, τρεις εθνικές εκλογές, πάνω από 20 σχετικές ευρωπαϊκές Συνόδους Κορυφής κ.ά., η ελληνική οικονομία σήμερα βρίσκεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που προβλεπόταν στο αρχικό πρόγραμμα»!

ΚΑΠΕΛΟ: ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2010-2012

Γεγονότα-σταθμοί που επηρέασαν την πορεία των spreads

 

• 6/2010: Η αρχική βελτίωση του κλίματος ανατράπηκε μετά την υποβάθμιση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας τον Ιούνιο του 2010.
• 9/2010: Η «ψαλίδα» των spreads έκλεισε ξανά μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης έκθεσης αξιολόγησης της τρόικας.
• 10/2010: Οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά στις δηλώσεις των Ευρωπαίων ηγετών στην Ντοβίλ.
• 11-12/2010: Το κλίμα επιδεινώθηκε περαιτέρω, όταν η εκτίμηση για το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 αναθεωρήθηκε από το 13,5% στο 15,5% του ΑΕΠ, και όταν έγιναν γενικές απεργίες κατά των εργασιακών αλλαγών και επεισόδια.
• 12/2010-7/2011: Η 2^η αναθεώρηση του προγράμματος ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, αλλά μέχρι την τρίτη αναθεώρηση τον Φεβρουάριο του 2011 τα προβλήματα εφαρμογής του προγράμματος είχαν καταστεί εμφανή. Η αδύναμη οικονομία καθιστούσε δυσκολότερη τη δημοσιονομική προσαρμογή και η βιωσιμότητα του χρέους φαινόταν ολοένα πιο αβέβαιη. Καταβλήθηκαν προσπάθειες να ξαναμπεί το πρόγραμμα σε τροχιά υλοποίησης στη διάρκεια του 2011, συμπεριλαμβανομένων των φιλόδοξων σχεδίων αποκρατικοποιήσεων. Η ανάγκη «κουρέματος» του χρέους που βρισκόταν στα χέρια ιδιωτών επενδυτών (PSI) αναγνωρίστηκε στην τέταρτη αναθεώρηση, τον Ιούλιο του 2011.
• 7-10/2011: Στη διάρκεια του 2011 η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ εξελίχθηκε σε σοβαρή πιθανότητα, ιδίως μετά τη συζήτησή της από τους Ευρωπαίους ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής των Καννών τον Νοέμβριο.
• 10-11/2011: Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα οργανώσει δημοψήφισμα για να εκφραστεί η βούληση του ελληνικού λαού. Στη συνέχεια, αυτό ακυρώθηκε, αλλά η κυβέρνηση παραιτήθηκε αργότερα μέσα στον Νοέμβριο και αντικαταστάθηκε από τεχνοκρατική κυβέρνηση.
• 3/2012: Η πρώτη δανειακή σύμβαση ακυρώθηκε και αντικαταστάθηκε από νέο πρόγραμμα τον Μάρτιο του 2012. Το κλίμα άλλαξε στη συνέχεια, όταν υλοποιήθηκε το PSI. Οι πρωτοβουλίες της ΕΚΤ το 2012 λειτούργησαν επίσης πολύ υποστηρικτικά.

Πηγή: Εκθεση αξιολόγησης του 1ου Δανειακού Προγράμματος από το ΔΝΤ.

ΜΑΡΙΟΣ ΡΟΖΑΚΟΣ
Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής