«Δεν έχουμε μαθητές αλλά άλογα κούρσας»

ψυχολόγος-κοινωνιολόγος, Μ.Παναγιωτάκη

Mιλάει για όλα αυτά που απασχολούν γονείς και παιδιά αλλά και για το μαθητή

 

Πολλές συζητήσεις έχουν ανοίξει (ενίοτε σε λάθος ώρα) για το εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς ποτέ να ξεκαθαριστούν δύο ζητήματα. Τι σχολείο και τι μαθητές θέλουμε;

Διαβάζοντας κάποιος  και  το κείμενο ενός  μαθητή της Α' Λυκείου από τη Δραπετσώνα που έκανε το γύρω του διαδικτύου, του Κωνσταντίνου Μανίκα, ο οποίος τυγχάνει να είναι και αριστούχος, και όχι βολεμένος, από «φτωχογειτονιά» του Πειραιά χωρίς πολλά φρου-φρου και αρώματα, μπορεί πολύ απλά να νιώσει την πίεση και την οργή αυτού του παιδιού για όλα αυτά που βιώνει, που ζητά, που συζητά, που αναζητά.

Όλα τα παιδιά κάπως έτσι νιώθουν και όχι μόνο τώρα  αλλά τα τελευταία χρόνια. Το ότι είναι αριστούχος απλά δεν αφήνει σε κανέναν περιθώρια να τον «κακοχαρακτηρίσει».

Κληθείσα να σχολιάσει το θέμα των αλλαγών και της ψυχολογίας των μαθητών αυτή την περίοδο η ψυχολόγος - κοινωνιολόγος και υπεύθυνη του Συμβουλευτικού Σταθμών Νέων β/θμιας εκπαίδευσης

Ν. Ηρακλείου κ. Μαρία Παναγιωτάκη ήταν ξεκάθαρη λέγοντας με απλά λόγια ότι οι μαθητές, δεν είναι μαθητές αλλά ... άλογα κούρσας που έχουν χάσει τη χαρά τους, τον τρόπο που κοιτάνε το σχολείο, τον εαυτό τους, το μέλλον τους… και όπως σημείωσε «δεν είναι για καλό αυτά που έχουν αλλάξει».

«Έχουμε αλλάξει αρχικά εμείς και  αναπόφευκτα και τα παιδιά. Διότι τα παιδιά, αυτό που εισπράττουν από την κοινωνία το αναπαράγουν στο ακέραιο. Μην το ξεχνάμε αυτό ποτέ! Ότι τα παιδιά είναι πρωτίστως πομποί και μετά δέκτες των όσων λαμβάνουν. Επομένως από τη στιγμή που εμείς είμαστε τόσο επιθετικοί, ματαιωμένοι και περισσότερο καταθλιπτικοί θα τολμούσα να πω, επόμενο είναι να έχουν υπάρξει αλλαγές.

Εκπαιδεύουμε το συναίσθημά τους, αντί να το «χρησιμοποιούμε» για να τα μορφώσουμε.

Το ξεχνάει τελείως αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα και η ελληνική εκπαίδευση. Τη συναισθηματική αγωγή - κι αυτό συνδέεται με το ερώτημα τί σχολείο έχουμε και τί σχολείο θέλουμε-  για τα παιδιά μας. Αυτό το σχολείο που έχουμε σήμερα τι προσανατολισμό έχει; Έχει ανθρωπο-κεντρικό χαρακτήρα ή εξετασιο-κεντρικό. Τι είδους προσανατολισμό έχει;

Διότι αν έχει ανθρωποκεντρικό μας ενδιαφέρει να βγάλουμε ευτυχισμένα παιδιά, παιδιά να πατάνε καλά στον εαυτό τους, στα πόδια τους.

Δυστυχώς δεν έχουμε μαθητές αλλά ... άλογα κούρσας . Τους προσανατολίζουμε για να επιτύχουν κάποιες συγκεκριμένες επιδόσεις, ας πούμε στις πανελλήνιες εξετάσεις. Και τελικά να μπουν στο πανεπιστήμιο και να μορφωθούν. Ξεχνάμε όμως την ψυχούλα τους και κυρίως ό,τι έχουν ανάγκη», είπε στο MadeinCreta.

Η κ. Παναγιωτάκη στάθηκε στο ρόλο ή μάλλον στη σχέση που πρέπει να έχει το σχολείο με το μαθητή κάτι που δεν αναφέρεται συχνά.

«Εμείς τι θυμόμαστε από το σχολείο που πήγαμε ή τον μαθητή που υπήρξαμε κάποτε;

Δε θυμόμαστε τους εκπαιδευτικούς που μας άγγιξαν την καρδιά; Δε θυμόμαστε αυτούς που μας άνοιξαν ένα νέο παράθυρο στον κόσμο, που μας βοήθησαν να «δούμε» να έχουμε μια άλλη θέαση των πραγμάτων; Αυτούς θυμόμαστε και όχι απαραίτητα αυτούς που μας δίδαξαν το πυθαγόρειο θεώρημα. Ο δάσκαλος δεν είναι μια δίοδος μεταφοράς των γνώσεων δεν είναι μια αποθήκη γνώσεων που καλείται να τη μεταφέρει στους μαθητές, οι οποίοι ανοίγουν το «κουτάκι» του εγκεφάλου και βάζουν μέσα λέξεις , εξισώσεις και χημικές ενώσεις. Είναι η σχέση που χτίζουμε και  δομούμε με τα παιδιά».

Η βία στα σχολεία

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα μαζικά λειτούργησε σε 19 Γυμνάσια του Ν. Ηρακλείου, ο θεσμός του μαθητή –διαμεσολαβητή.

Η κ. Παναγιωτάκη, με αφορμή την ολοκλήρωση του παρεμβατικού Anti-Bullying προγράμματος που εφάρμοσαν τα σχολεία  κατά το σχολικό έτος 2012-13 και που για πρώτη φορά εφαρμόζεται σε ένα σύνολο σχολείων, αναφέρθηκε στο ρόλο του διαμεσολαβητή- μαθητή για τη διαχείριση περιστατικών βίας μέσα στα σχολεία.

Να σημειωθεί ότι στα 19 γυμνάσια που συμμετείχαν στο πρόγραμμα εκπαιδεύτηκαν σε ένα ή δυο τμήματα, καθηγητές, παιδιά αλλά και γονείς.

Στα τμήματα που εφαρμόστηκε το πρόγραμμα ίσως υπήρχαν κάποια θέματα επιθετικότητας ή αυτό έγινε προληπτικά για να μάθουν οι εμπλεκόμενοι πως μπορούν να αντιμετωπίζουν σχετικές  καταστάσεις.

Ο θεσμός των διαμεσολαβητών ή ειρηνοποιών είναι ένας νέος παιδαγωγικός θεσμός. Τα παιδιά από μόνα τους αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους.

Δίδεται η βαρύτητα στους ίδιους τους μαθητές να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Κάποια παιδιά από το τμήμα που θεωρούνται περισσότερο  ώριμα και επιλέγονται ως διαμεσολαβητές, από τους συμμαθητές τους, εκπαιδεύονται από τους επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς να βοηθούν τα εμπλεκόμενα μέρη έτσι ώστε να έρθουν σε ισορροπία και να λύσουν τη διαφωνία τους.

«Το παιδί σε καμία περίπτωση δε λειτουργεί αυθαίρετα ούτε αυτοσχεδιαστικά για να τους κάνει να φιλιώσουν» αναφέρει η κ. Μαρία Παναγιωτάκη.

Ο διαμεσολαβητής πάντα με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών ακολουθεί τα βήματα τις διαμεσολάβησης τα οποία προτείνονται από την επιστημονική κοινότητα.

"Αυτό τους επιτρέπει να εκφράζουν τα συναισθήματα τους να πούνε πως αισθάνθηκαν, τι ένιωσαν και τι ήταν εκείνο που πυροδότησε την ένταση. Να ακούσουνε το συμμαθητή τους και να δούνε ότι μπορούνε να βρούνε μια λύση.

Δεν είναι ένα τρικ ή ένα κολπάκι που κάνουν τα παιδιά εκπαιδεύονται οι διαμεσολαβητές για τη μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί από τους ειδικά επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς».

Το προφίλ του διαμεσολαβητή

Επιλέγεται από τους ίδιους τους  συμμαθητές του τμήματος και έχει  την ικανότητα να φέρει τα πράγματα σε μια αρμονία, να ισορροπεί  τις καταστάσεις.

Συνήθως πρόκειται για παιδιά που δεν προκαλούν εντάσεις. Έχουν συνετή αντιμετώπιση ακόμα και στο ενδεχόμενο συγκρούσεων στο σχολείο , έχουν την αποδοχή των συμμαθητών τους, είναι δημοφιλή, όχι «επειδή πουλάνε μαγκιά»  και έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση.

Ο χαρακτήρας τους και η στάση τους εμπνέει εμπιστοσύνη.

Αυτός ο θεσμός που ξεκίνησε από τη Ν.Ζηλανδία πριν δέκα χρόνια, για να αντιμετωπίσει ρατσιστικές συμεπριφορές, μελετήθηκε και μετεξελίχθηκε απο τους ειδικούς. Θεωρείται πλέον ιδανικός τρόπος αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων.

«Χρειάστηκε να επέμβουν σε κάποιες περιπτώσεις, ελάχιστες. Διότι από τη στιγμή που άρχισε να λειτουργεί ο ρόλος του διαμεσολαβητή μπήκαν τα παιδιά σε μια λογική ότι αναλαμβάνουν την ευθύνη τους και περιόρισαν την εκφοβιστική  συμπεριφορά. Αυτό είναι ένα ζήτημα. Όταν δώσουμε στα παιδιά την ευθύνη να διαχειρίζονται το συναίσθημά τους και να στέκονται απέναντι σε επιθετικές συμπεριφορές  με ένα τρόπο που και τα ίδια τα προστατεύει και το σχολείο τα προστατεύει μπορούμε  να έχουμε αποτελέσματα».

Η εκδήλωση για την ολοκλήρωση του προγράμματος θα γίνει την Τετάρτη 15 Μαΐου στις 17.30 στο Επιμελητήριο Ηρακλείου με θέμα:  «Όχι στη Βία! Δύναμη στη Φιλία» με τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς, μαθητές και  γονείς  και καταξιωμένους καθηγητές του τμήματος ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.