Αν και διαφωνούμε κάθετα με την επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης για
διετή παράταση στην εφαρμογή του μνημονίου γιατί πιστεύουμε ότι θα φέρει
επιδείνωση και παράταση της ύφεσης, αναγνωρίζουμε εν τούτοις στο δίδυμο
Σαμαρά-Στουρνάρα ότι αποδεικνύεται πιο εύστοχο στους χειρισμούς του από
το δίδυμο Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου.
Διότι αν μη τι άλλο, επεξεργάζεται τα σχέδιά του λαμβάνοντας υπόψη του τις αρνητικές αντιδράσεις των Ευρωπαίων απέναντι στην Ελλάδα, ιδίως σε ό,τι αφορά το ακανθώδες ζήτημα μιας νέας ελληνικής χρηματοδότησης, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του τα όποια ηθικά μειονεκτήματα υπάρχουν στην πλευρά των δανειστών, εξασφαλίζει μερικές συμμαχίες και επιδιώκει να κάνει όσο το δυνατόν πιο εναργή τη δέσμευση της Ευρώπης στην Ελλάδα.
Όπως τουλάχιστον 1 εκατομμύριο Γερμανών χτες, έτσι κι εμείς διαβάσαμε το πρωί τη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυπουργού στην πρώτη σε κυκλοφορία – και άκρως λαϊκιστική – γερμανική εφημερίδα Bild: «Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής. Δεν ζητάμε επιπλέον χρήματα. Παραμένουμε πιστοί στις δεσμεύσεις μας και ανταποκρινόμαστε σε όλες τις απαιτήσεις μας. Χρειαζόμαστε ωστόσο να βγούμε από αυτή την αρνητική ψυχολογία που είναι σαν μαύρη τρύπα. Οι Έλληνες ψήφισαν μια νέα κυβέρνηση για να βάλει τη χώρα σε ένα νέο δρόμο. Κάνουμε πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις. Και δεν είναι δίκαιο αν παρόλα αυτά, κάποιοι στην Ευρώπη θέλουν να συνεχίσουν να μας σπρώχνουν πίσω σε αυτή τη μαύρη τρύπα».
Στην αρχή δεν πιστέψαμε τίποτα από όλα αυτά. Ναι, όλοι μας γνωρίζουμε ότι ο Αντώνης Σαμαράς θέλει με νύχια και με δόντια να αποσπάσει μια επιμήκυνση του μνημονίου από τους Ευρωπαίους για να δείξει ότι τηρεί τουλάχιστον μία από τις αμέτρητες προεκλογικές του υποσχέσεις και να διασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία για δύο τουλάχιστον χρόνια. Αλλά για να το κάνει χρειάζονται λεφτά και οι Γερμανοί αρνούνται να δώσουν άλλα χρήματα στην Ελλάδα. Τι νόημα επομένως έχει να δηλώνει ψευδώς στη Bild ότι δεν θέλει λεφτά;
Αργότερα είδαμε τη νέα πρόταση περί επιμήκυνσης του μνημονίου που η ελληνική κυβέρνηση διέρρευσε στην Wall Street Journal. “H νέα ελληνική κυβέρνηση έχει μια πρόταση για διετή επιμήκυνση του ελληνικού προγράμματος προκειμένου να πιάσει τους στόχους του ελλείμματος σύμφωνα με την οποία οι Ευρωπαίοι εταίροι της δεν χρειάζεται να ζητήσουν νέα χρήματα από τα Κοινοβούλιά τους”, έγραφε η εφημερίδα. Το δημοσίευμα ανέφερε επίσης ότι αυτήν την πρόταση παρουσίασε χτες ο Αντώνης Σαμαράς στον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ζητώντας τη μεσολάβησή του για την υποστήριξή της και θα την παρουσιάσει στη συνέχεια στη Γερμανίδα καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ και στον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, κατά το ταξίδι του στο Βερολίνο και το Παρίσι την Παρασκευή και το Σάββατο.
Τι ακριβώς προβλέπει λοιπόν η ελληνική πρόταση; Το βασικό αίτημα είναι όπως είπαμε η επιμήκυνση του ελληνικού προγράμματος κατά δύο χρόνια, δηλαδή να απλωθούν οι δημοσιονομικές περικοπές ως το 2016 αντί του 2014 όπως προβλέπεται στο δεύτερο μνημόνιο, έτσι ώστε η Αθήνα να μπορέσει φέτος να περιορίσει το έλλειμμα κατά 1.5% και όχι κατά 2.5% όπως προβλέπει το δεύτερο μνημόνιο και κατά συνέπεια να έχει μικρότερη ύφεση. Οι γνωστές αντιρρήσεις των Ευρωπαίων, ή πιο σωστά της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Φιλανδίας και της Ολλανδίας σε αυτό είναι ότι για να γίνει κάτι τέτοιο η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση περί τα 20 δις ευρώ, αλλά οι ίδιες δεν θέλουν να ξαναζητήσουν χρήματα από τα Κοινοβούλιά τους για την Αθήνα.
Οπότε η ελληνική πλευρά προτείνει έναν έμμεσο τρόπο χρηματοδότησης. Που είναι να χρησιμοποιήσει προκαταβολικά η Ελλάδα τα 8.2 δις ευρώ της χρηματοδότησης του ΔΝΤ που προβλέπονταν για το 2015, όταν θα έληγε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, και να αντλήσει τα υπόλοιπα 12 δις ευρώ που μένουν για να συμπληρωθεί το ποσό των 20 δις ευρώ μέσω της έκδοσης έντοκων γραμματίων του δημοσίου. Πού βρίσκεται το ενδιαφέρον εδώ; Στο εξής θεμελιώδες: ότι για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται η συγκατάνευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην ελληνική πρόταση και η δέσμευση της ΕΚΤ ότι θα συνεχίζει να δέχεται τα ελληνικά έντοκα γραμμάτια ως ενέχυρα για παροχή ρευστότητας είτε από την ίδια είτε μέσω ELA από την Τράπεζα της Ελλάδας. Να σημειώσουμε εδώ ότι αν και από τον Ιούλιο η ΕΚΤ έχει πάψει να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα στις τακτικές λειτουργίες της, έχει συμφωνήσει στη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών μέσω ELA από την ΤτΕ.
Τα σχήμα αυτό είναι ουσιαστικά το ίδιο λογιστικό κόλπο που χρησιμοποιήθηκε πριν λίγες μέρες προκειμένου να αποπληρωθεί το ομόλογο ύψους 3.2 δις ευρώ της ΕΚΤ. Η Αθήνα είχε εκδώσει δηλαδή έντοκα γραμμάτια τα οποία αγόρασαν οι ελληνικές τράπεζες και τα είχαν χρησιμοποιήσει ως ενέχυρα για να αντλήσουν ρευστότητα από την ΤτΕ μέσω ELA πάντα με τη συναίνεση της ΕΚΤ. Έτσι η ΕΚΤ πληρώθηκε το ομόλογό της – εξασφαλίζοντας κέρδη περί τα 900 εκατ. ευρώ από ένα πτωχευμένο κράτος, για να μην ξεχνιόμαστε – κι ούτε γάτα ούτε ζημιά για το Ευρωσύστημα, την ΕΚΤ και τις ευρωπαϊκές ισορροπίες. Από τη στιγμή λοιπόν που μια τέτοια μεθόδευση έχει χρησιμοποιηθεί μια φορά για να διασωθούν οι ευρωπαϊκές ισορροπίες και βέβαια προς όφελος της κερδοφορίας της ΕΚΤ, φαίνεται να είναι το σκεπτικό της ελληνικής κυβέρνησης, γιατί να μην χρησιμοποιηθεί και δεύτερη φορά, ξανά για να διασωθούν οι ισορροπίες, αλλά αυτή τη φορά προς όφελος της Ελλάδας;
Κατά την άποψή μας όμως, το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης με τη χρησιμοποίηση αυτού του λογιστικού κόλπου για την χρηματοδοτική κάλυψη της παράτασης του μνημονίου έχει κι έναν δεύτερο, ακόμη πιο σημαντικό στόχο: να δεσμεύσει την ΕΚΤ ότι θα συνεχίσει να στηρίζει το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και άρα τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ τουλάχιστον ως το 2014 – και με τον τρόπο αυτό να περιορίσει δραστικά την αβεβαιότητα σχετικά με την τύχη της Ελλάδας.
Βεβαίως κανείς ακόμη δεν ξέρει αν υπάρχει περίπτωση να περάσει το ελληνικό σχέδιο. Υπάρχουν όμως σύμμαχοι εκτός Ελλάδας που το υποστηρίζουν. Θεωρούμε ενδεικτικό από την άποψη αυτή το χτεσινό άρθρο του Ζαν Πιζανί Φερί στην εφημερίδα Financial Times, με τον χαρακτηριστικό τίτλο ‘Η Ευρώπη πρέπει να πάρει τις αποφάσεις της για την Ελλάδα’. Στην παρέμβασή του αυτή ο σημαίνων Γάλλος οικονομολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Μπρύγκελ άσκησε δριμεία κριτική στην Ευρώπη – ουσιαστικά στους Γερμανούς, αν και χωρίς να τους κατονομάσει ρητά – κάνοντας λόγο για ‘ασυνεπή’ και ‘αντιφατική’ στάση της απέναντι στην Ελλάδα η οποία αποτελεί αιτία για την καταδίκη σε αποτυχία όλων των ελληνικών προσπαθειών, όσο μεγάλων κι αν είναι. Η Ευρώπη – ουσιαστικά πάλι η Γερμανία –, κατέληγε ο Φερί στο άρθρό του, πρέπει να πάρει επιτέλους τις αποφάσεις της αν θέλει τελικά την Ελλάδα μέσα ή έξω από την Ευρωζώνη και αν αποφασίσει ότι τη θέλει μέσα, πρέπει να στηρίξει την Αθήνα εμπράκτως.
Μαριάννα Τόλια
Διότι αν μη τι άλλο, επεξεργάζεται τα σχέδιά του λαμβάνοντας υπόψη του τις αρνητικές αντιδράσεις των Ευρωπαίων απέναντι στην Ελλάδα, ιδίως σε ό,τι αφορά το ακανθώδες ζήτημα μιας νέας ελληνικής χρηματοδότησης, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του τα όποια ηθικά μειονεκτήματα υπάρχουν στην πλευρά των δανειστών, εξασφαλίζει μερικές συμμαχίες και επιδιώκει να κάνει όσο το δυνατόν πιο εναργή τη δέσμευση της Ευρώπης στην Ελλάδα.
Όπως τουλάχιστον 1 εκατομμύριο Γερμανών χτες, έτσι κι εμείς διαβάσαμε το πρωί τη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυπουργού στην πρώτη σε κυκλοφορία – και άκρως λαϊκιστική – γερμανική εφημερίδα Bild: «Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής. Δεν ζητάμε επιπλέον χρήματα. Παραμένουμε πιστοί στις δεσμεύσεις μας και ανταποκρινόμαστε σε όλες τις απαιτήσεις μας. Χρειαζόμαστε ωστόσο να βγούμε από αυτή την αρνητική ψυχολογία που είναι σαν μαύρη τρύπα. Οι Έλληνες ψήφισαν μια νέα κυβέρνηση για να βάλει τη χώρα σε ένα νέο δρόμο. Κάνουμε πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις. Και δεν είναι δίκαιο αν παρόλα αυτά, κάποιοι στην Ευρώπη θέλουν να συνεχίσουν να μας σπρώχνουν πίσω σε αυτή τη μαύρη τρύπα».
Στην αρχή δεν πιστέψαμε τίποτα από όλα αυτά. Ναι, όλοι μας γνωρίζουμε ότι ο Αντώνης Σαμαράς θέλει με νύχια και με δόντια να αποσπάσει μια επιμήκυνση του μνημονίου από τους Ευρωπαίους για να δείξει ότι τηρεί τουλάχιστον μία από τις αμέτρητες προεκλογικές του υποσχέσεις και να διασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία για δύο τουλάχιστον χρόνια. Αλλά για να το κάνει χρειάζονται λεφτά και οι Γερμανοί αρνούνται να δώσουν άλλα χρήματα στην Ελλάδα. Τι νόημα επομένως έχει να δηλώνει ψευδώς στη Bild ότι δεν θέλει λεφτά;
Αργότερα είδαμε τη νέα πρόταση περί επιμήκυνσης του μνημονίου που η ελληνική κυβέρνηση διέρρευσε στην Wall Street Journal. “H νέα ελληνική κυβέρνηση έχει μια πρόταση για διετή επιμήκυνση του ελληνικού προγράμματος προκειμένου να πιάσει τους στόχους του ελλείμματος σύμφωνα με την οποία οι Ευρωπαίοι εταίροι της δεν χρειάζεται να ζητήσουν νέα χρήματα από τα Κοινοβούλιά τους”, έγραφε η εφημερίδα. Το δημοσίευμα ανέφερε επίσης ότι αυτήν την πρόταση παρουσίασε χτες ο Αντώνης Σαμαράς στον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ζητώντας τη μεσολάβησή του για την υποστήριξή της και θα την παρουσιάσει στη συνέχεια στη Γερμανίδα καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ και στον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, κατά το ταξίδι του στο Βερολίνο και το Παρίσι την Παρασκευή και το Σάββατο.
Τι ακριβώς προβλέπει λοιπόν η ελληνική πρόταση; Το βασικό αίτημα είναι όπως είπαμε η επιμήκυνση του ελληνικού προγράμματος κατά δύο χρόνια, δηλαδή να απλωθούν οι δημοσιονομικές περικοπές ως το 2016 αντί του 2014 όπως προβλέπεται στο δεύτερο μνημόνιο, έτσι ώστε η Αθήνα να μπορέσει φέτος να περιορίσει το έλλειμμα κατά 1.5% και όχι κατά 2.5% όπως προβλέπει το δεύτερο μνημόνιο και κατά συνέπεια να έχει μικρότερη ύφεση. Οι γνωστές αντιρρήσεις των Ευρωπαίων, ή πιο σωστά της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Φιλανδίας και της Ολλανδίας σε αυτό είναι ότι για να γίνει κάτι τέτοιο η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση περί τα 20 δις ευρώ, αλλά οι ίδιες δεν θέλουν να ξαναζητήσουν χρήματα από τα Κοινοβούλιά τους για την Αθήνα.
Οπότε η ελληνική πλευρά προτείνει έναν έμμεσο τρόπο χρηματοδότησης. Που είναι να χρησιμοποιήσει προκαταβολικά η Ελλάδα τα 8.2 δις ευρώ της χρηματοδότησης του ΔΝΤ που προβλέπονταν για το 2015, όταν θα έληγε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, και να αντλήσει τα υπόλοιπα 12 δις ευρώ που μένουν για να συμπληρωθεί το ποσό των 20 δις ευρώ μέσω της έκδοσης έντοκων γραμματίων του δημοσίου. Πού βρίσκεται το ενδιαφέρον εδώ; Στο εξής θεμελιώδες: ότι για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται η συγκατάνευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην ελληνική πρόταση και η δέσμευση της ΕΚΤ ότι θα συνεχίζει να δέχεται τα ελληνικά έντοκα γραμμάτια ως ενέχυρα για παροχή ρευστότητας είτε από την ίδια είτε μέσω ELA από την Τράπεζα της Ελλάδας. Να σημειώσουμε εδώ ότι αν και από τον Ιούλιο η ΕΚΤ έχει πάψει να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα στις τακτικές λειτουργίες της, έχει συμφωνήσει στη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών μέσω ELA από την ΤτΕ.
Τα σχήμα αυτό είναι ουσιαστικά το ίδιο λογιστικό κόλπο που χρησιμοποιήθηκε πριν λίγες μέρες προκειμένου να αποπληρωθεί το ομόλογο ύψους 3.2 δις ευρώ της ΕΚΤ. Η Αθήνα είχε εκδώσει δηλαδή έντοκα γραμμάτια τα οποία αγόρασαν οι ελληνικές τράπεζες και τα είχαν χρησιμοποιήσει ως ενέχυρα για να αντλήσουν ρευστότητα από την ΤτΕ μέσω ELA πάντα με τη συναίνεση της ΕΚΤ. Έτσι η ΕΚΤ πληρώθηκε το ομόλογό της – εξασφαλίζοντας κέρδη περί τα 900 εκατ. ευρώ από ένα πτωχευμένο κράτος, για να μην ξεχνιόμαστε – κι ούτε γάτα ούτε ζημιά για το Ευρωσύστημα, την ΕΚΤ και τις ευρωπαϊκές ισορροπίες. Από τη στιγμή λοιπόν που μια τέτοια μεθόδευση έχει χρησιμοποιηθεί μια φορά για να διασωθούν οι ευρωπαϊκές ισορροπίες και βέβαια προς όφελος της κερδοφορίας της ΕΚΤ, φαίνεται να είναι το σκεπτικό της ελληνικής κυβέρνησης, γιατί να μην χρησιμοποιηθεί και δεύτερη φορά, ξανά για να διασωθούν οι ισορροπίες, αλλά αυτή τη φορά προς όφελος της Ελλάδας;
Κατά την άποψή μας όμως, το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης με τη χρησιμοποίηση αυτού του λογιστικού κόλπου για την χρηματοδοτική κάλυψη της παράτασης του μνημονίου έχει κι έναν δεύτερο, ακόμη πιο σημαντικό στόχο: να δεσμεύσει την ΕΚΤ ότι θα συνεχίσει να στηρίζει το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και άρα τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ τουλάχιστον ως το 2014 – και με τον τρόπο αυτό να περιορίσει δραστικά την αβεβαιότητα σχετικά με την τύχη της Ελλάδας.
Βεβαίως κανείς ακόμη δεν ξέρει αν υπάρχει περίπτωση να περάσει το ελληνικό σχέδιο. Υπάρχουν όμως σύμμαχοι εκτός Ελλάδας που το υποστηρίζουν. Θεωρούμε ενδεικτικό από την άποψη αυτή το χτεσινό άρθρο του Ζαν Πιζανί Φερί στην εφημερίδα Financial Times, με τον χαρακτηριστικό τίτλο ‘Η Ευρώπη πρέπει να πάρει τις αποφάσεις της για την Ελλάδα’. Στην παρέμβασή του αυτή ο σημαίνων Γάλλος οικονομολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Μπρύγκελ άσκησε δριμεία κριτική στην Ευρώπη – ουσιαστικά στους Γερμανούς, αν και χωρίς να τους κατονομάσει ρητά – κάνοντας λόγο για ‘ασυνεπή’ και ‘αντιφατική’ στάση της απέναντι στην Ελλάδα η οποία αποτελεί αιτία για την καταδίκη σε αποτυχία όλων των ελληνικών προσπαθειών, όσο μεγάλων κι αν είναι. Η Ευρώπη – ουσιαστικά πάλι η Γερμανία –, κατέληγε ο Φερί στο άρθρό του, πρέπει να πάρει επιτέλους τις αποφάσεις της αν θέλει τελικά την Ελλάδα μέσα ή έξω από την Ευρωζώνη και αν αποφασίσει ότι τη θέλει μέσα, πρέπει να στηρίξει την Αθήνα εμπράκτως.
Μαριάννα Τόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου