ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ Τέλος εποχής για τον Ασαντ και τη Δύση

Η Ουάσιγκτον είναι πλέον υποχρεωμένη εκ των πραγμάτων να κινηθεί για να επιταχύνει την πτώση του Ασαντ. Οσο παρατείνεται η επιθανάτια αγωνία του καθεστώτος της Δαμασκού τόσο διευρύνεται η δυνατότητα δράσης και επιρροής των κάθε λογής ισλαμικών φονταμενταλιστικών οργανώσεων, αλλά η πρωτοβουλία και το περιθώριο κινήσεων της Αγκυρας, όχι πλέον ως συμμάχου της Δύσης αλλά ως περιφερειακής δύναμης που απαιτεί ακριβό αντίτιμο. Στο διπλωματικό πεδίο ΗΠΑ, Γαλλία και Βρετανία μετά την παγίωση του βέτο της Ρωσίας και της Κίνας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχουν εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για διεθνή νομιμοποίηση πολιτικής και στρατιωτικής επέμβασης γιά την

εκδίωξη του Ασαντ στο μοντέλο της Λιβύης. Μόσχα και Πεκίνο θεωρούν ότι παρακάμφθηκαν πλήρως στη Λιβύη, παρά την αποχή τους, που άνοιξε το δρόμο για την επέμβαση με την κάλυψη του ΟΗΕ.

Διμερής συντονισμός

Βαρύνουσας σημασίας υπήρξε η τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν-Ομπάμα τη Δευτέρα αλλά και η έγκριση από το Κογκρέσσο στην Ουάσιγκτον οικονομικής βοήθειας προς τους αντικαθεστωτικούς.

Υστερα από πολλές επιφυλάξεις της αμερικανικής πλευράς διαμορφώθηκε ο συντονισμός των προσπαθειών ΗΠΑ-Τουρκίας σε ένα σενάριο πιο ήπιο από αυτό της Λιβύης: Ενίσχυση των αντικαθεστωτικών χωρίς εναέρια κάλυψη και δράση μέχρι να αποκτήσουν τον έλεγχο μιας σημαντικής πόλης ή λιμανιού οπότε μάλλον θα προχωρήσουν σε αναγνώριση της κυβέρνησης που θα νομιμοποιείται να ζητήσει διευρυμένη επιχειρησιακή στήριξη.

Τα παραπάνω θα οδηγήσουν άμεσα σε επιδείνωση των σχέσεων της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας με τη Μόσχα που δεν έχει λάβει καμιά εγγύηση για τη διατήρηση της πρόσβασης του στόλου της σε συριακά λιμάνια στη μετά Ασαντ εποχή. Ετσι θα μετατεθούν χρονικά οι προσδοκίες για επίλυση της διένεξης για την Αντιπυραυλική Αμυνα αλλά και του ανταγωνισμού Ουάσιγκτον-Μόσχας για τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας.

Η καχυποψία παραμένει

Ομως, παρά τη διαμορφωθείσα σύμπλευση με την Αγκυρα ΗΠΑ και Ισραήλ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν με καχυποψία τον περιφερειακό ρόλο που διεκδικεί η Τουρκία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή καθώς προβάλλει ως προστάτης και κηδεμόνας του σουνιτικού πολιτικού Ισλάμ από την Τυνησία και την Αίγυπτο μέχρι και τη Συρία και τη Γάζα-Δυτική Οχθη.

Ακόμη πιο θολή είναι η επόμενη μέρα για τον ρόλο του Ιράν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Παρά την άμεση ζημιά που θα υποστεί η Τεχεράνη από την απώλεια του μόνου επίσημου συμμάχου της στην περιοχή αλλά και της πρόσβασης στο κράτος της Χεζμπολάχ στο Νότιο Λίβανο ανοίγει η προοπτική γιά έναν διευρυμένο ανταγωνισμό Τουρκίας-Ιράν σε ολόκληρη την περιοχή, έναν ανταγωνισμό που δεν αποκλείει και συμφωνίες κυρίων για ζώνες επιρροής στο Ιράκ και στο Λίβανο, εξελίξεις κάθε άλλο παρά θετικές για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Είναι φανερό ότι οι ΗΠΑ μπορούν να παρέμβουν στη Συρία μόνο μέσω της ενίσχυσης των αντικαθεστωτικών με τη συνεργασία της Τουρκίας. Πρόκειται για μια ακόμη καταγραφή της συρρίκνωσης της παρεμβατικής δυνατότητας της Ουάσιγκτον σε σύγκριση με το Αφγανιστάν και το Ιράκ αλλά ακόμη και σε σχέση με τον βαθμό εμπλοκής τους στη Λιβύη. Βαρύνουσας σημασίας είναι και η απουσία της Ευρώπης ακόμη και της Γαλλίας που περιορίσθηκε σε σκληρή ρητορική παρά το γεγονός ότι ως πρώην αποικιακή δύναμη στο Μεσοπόλεμο διατηρεί πάντοτε αυξημένο ενδιαφέρον για τη Συρία και το Λίβανο. Αρκεί να συγκρίνουμε την πυρετώδη προσπάθεια του Σιράκ το 2005 μετά τη δολοφονία Χαρίρι να ανατρέψει τις καθεστωτικές ισορροπίες στη Δαμασκό και τη Βηρυττό.

Νέο σκηνικό

Συμπερασματικά βρισκόμαστε μπροστά στη διαμόρφωση ενος νέου σκηνικού στην ευρύτερη Μέση Ανατολή όπου τις ισορροπίες και τους συσχετισμούς στον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο θα τις διαμορφώνουν οι τοπικές περιφερειακές δυνάμεις: σήμερα η Τουρκία και το Ιράν αύριο η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων της Δύσης αλλά και της Ρωσίας συρρικνώνεται γιά πρώτη φορά μετά την εκστρατεία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Αίγυπτο το 1798 που εγκαινίασε τις δυτικές επεμβάσεις στην περιοχή

Οι παραπάνω εξελίξεις - συνολικά δυσμενείς για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ επιταχύνονται από την αδυναμία της Ουάσιγκτον να βρει ένα modus vivendi κατά κύριο λόγο με την Μόσχα και δευτερευόντως με το Πεκίνο αλλά και από την εσωστρέφεια της Ε.Ε. λόγω της κρίσης στην Ευρωζώνη.

Έτσι η επικείμενη πτώση του Ασαντ σηματοδοτεί την περαιτέρω απώλεια και επιρροή των εξελίξεων από τη Δύση σε μια περιοχή που διακυβεύονται ζωτικά γεωπολιτικά και ενεργειακά της συμφέροντα.

Ο Μπους πατήρ και ο Μπέικερ μετά την Καταιγίδα της Ερήμου το 1991 προώθησαν μια συνολική Pax Americana με επίκεντρο την επίλυση της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης. Στη συνέχεια ο Μπους υιός και οι Νεοσυντηρητικοί επέλεξαν την ανατροπή των καθεστώτων αρχής γενομένης από το Ιράκ για να διαμορφώσουν μια νέα φιλοδυτική Μέση Ανατολή.

Οι σημερινές εξελίξεις παρά τις πρώτες απατηλές εντυπώσεις περί φιλοδυτικής στροφής στην Λιβύη και στη μετά Ασαντ Συρία σηματοδοτούν ένα τέλος εποχής για τις ΗΠΑ παρόμοιο με αυτό που γνώρισε η Βρετανία στην ίδια περιοχή μετά το 1945.

Του Γιώργου Καπόπουλου